UWAGI METODYCZNE I ORGANIZACYJNE dotyczące zajęć edukacyjnych dla dzieci i młodzieży wiejskiej realizowanych w Centrum Praktyk Kulturalnych i Integracji Społecznej, na który składają się: budynek „Stara Stajnia” /siedziba CPKiIS/ częściowo wyremontowany oraz „Galeria na Sianie” – drewniana stodoła z pocz. XX w. po remoncie i przebudowie w 2015 r. z przeznaczeniem na cele edukacyjno-kulturalne, Dom-Gniazdo, Art Wiata z piecem chlebowym i do wypalania ceramiki, Park „Cztery Pory Roku”, „Europejski Krąg” oraz ścieżki edukacyjne i siłownia plenerowa.
Wybrane tytuły zrealizowanych zajęć i projektów:
- „Cztery pory roku” (wiosna-lato-jesień-zima) – „Dodawanie kolorów„
- „Lektury w lesie czytane„
- „Wiosenne anioły” „Noc w lesie”
- „Ziemniaczane szaleństwo”
- „Dom, bobry, krzaczki… i ziemniaczki”
- „Wszystko o mrówkach (np. „Listopad i mrówki”)”
- „Gotowanie na polanie”
- „Wiklinowe cuda”
- „Herbatka po angielsku” – czyli wszystko o herbacie z językiem angielskim
- „Przy dziecku… po niemiecku” – czyli wszystko o sałatce kartoflanej (kartoffel salat)
- „Wieś w Europie – Europa we wsi” – projekt realizowany w latach 2004-2005
- „Naczynie dla Europejczyka – tworzywo glina”- projekt realizowany w latach 2005 – 2007
- „Wywiedzione z ziemi” – projekt realizowany w roku 2007
- „Piękne dzieci – Anioły polskiej wsi” – projekt realizowany w latach 2007-2008.
- „Dla ciała i ducha , czyli chleb z masłem i bułka z miodem”- projekt realizowany w roku 2008
- „Gościu siądź pod mym liściem”- proj. realizowany w roku 2009
- „W poszukiwaniu dobrych zasad” – cykl rozpoczęty w roku 2010
w tym:
- „Z dzieckiem w świat wartości” – rok 2011
- „Wędrujące Ale KINO” – impreza cykliczna realizowana w latach 2010 – 2016 i planowana na lata następne
- „Z piaskownicy w wielki świat” – projekt zrealizowany w latach 2012 – 2013
- „Pomysł- kreatywność – talent” – projekt realizowany od 2013 roku
- „Przemówić do rozumu” – konkursy oratorskie połączone z warsztatami retoryki dla dzieci starszych oraz gimnazjalistów.(od roku 2014)
- „Ekoława 2014” – plener rzeźbiarski
- „Bity kreatywności, czyli wszystko o sztuce odpoczywania”(2014 – 2015) – Warsztaty Animacji Filmowej, w ramach Festiwali Młodego Widza „Wędrujące Ale Kino
- „Rybka czy wędka” – projekt zrealizowany w roku 2015
- „Apetyt na przyjaźń i sztukę „- projekt realizowany w latach 2016-2017
W ramach zajęć przygotowywano wystawy:
- „Misy, miski i miseczki”
- „Dziwne wyroby z wikliny”
- „Haftowane cudeńka”
- „Filiżanki i spodki„
- „Kolory ziemi”
- „Piękno detalu” i inne
- „Owoce jesieni”
- „Europejski Krąg”
- „Tworzywo glina”
Stała wystawa w siedzibie CPKiIS -„Polska Szkoła Plakatu”
oraz wystawy malarstwa , grafiki, rzeźby i fotografii autorstwa artystów profesjonalistów, nie tylko z Wielkopolski.
I. ZASADA „5 x Z”
- ZAWSZE wesołe powitanie w kręgu i podział na grupy zadaniowe.
- ZAWSZE edukacja łączona z szeroko pojętą kulturą.
- ZAWSZE atmosfera zabawy przemieszanej z edukacją poza budynkiem szkolnym, w środowisku łąk i lasów.
- ZAWSZE aktywizacja i wspólne dochodzenie do wiedzy.
Wspólne szukanie fragmentów, haseł w słownikach, artykułów, tytułów itp. Czytanie przygotowanych „pasków” i kartoników, ponumerowanych tak by nie zgubić kolejności wypowiedzi. Stały kontakt z dziełami, poznawanie języka sztuki , rysowanie i malowanie, ćwiczenia pamięci i uwagi.
(Takie zabiegi utrzymują uwagę i koncentrację, zmuszają do działania i wysiłku). - ZAWSZE mały poczęstunek
(Rożno, ognisko – kiełbaski, bułki, ogórki kiszone lub nowalijki wiosenne, cukierki, chrupki kukurydziane, owoce, warzywa, napoje).
II. MATERIAŁY DO ZAJĘĆ
Pozyskujemy je z najnowszej dostępnej literatury, prasy (kolorowe tygodniki opiniotwórcze), internetu, słowników, encyklopedii, narzędzi plastycznych /farby, dłuta, pędzle, sztalugi, papiery, kartony, glina i inne/. Materiały z tekstem kserujemy i dzielimy na fragmenty dla danej grupy uczestników.
Ponadto wykorzystujemy kamerę i aparat cyfrowy, komputery (z dostępem do internetu).
III. REALIZACJA PRZYKŁADOWYCH ZAJĘĆ
- Przywitanie w kręgu (Cel: ośmielić, zaciekawić, rozbawić)
- a) Podanie tematu zajęć – grupa głośno powtarza temat, potem ciszej, aż do szeptu, śpiewa, rapuje, krzyczy. (Cel: zapamiętać temat).
- b) Na rozgrzewkę ciała i odwagę – każdy kolejno wykrzykuje swoje imię, razem z wyrzucaniem rąk do przodu – lewą, prawą, z podskokiem z obiema rękami w górę. (Cel: rozbawić, nabrać odwagi).
- c) Na rozgrzewkę umysłu – Pytanie: „Co jest okrągłe?” albo „Co jest różowe?”, albo „Co jest śliskie?” itp. Każdy uczestnik musi odpowiedzieć szybko i inaczej niż poprzednicy. Ćwiczenie należy pociągnąć dłużej.
(Cel: zmusić do myślenia i rozgrzania głowy. WAŻNE!).
- d) Podział na grupy – każda grupa wybiera swojego kapitana i ewentualnie nazwę (premia za oryginalność!)
ZADANIA do rozwiązania ukrywamy:
- w wiklinowych koszykach
- w kolorowych kopertach
- w zwojach
- na kartonikach
- w rzeźbach, dziuplach, trawie,
(Cel: zaciekawić, wprowadzić element zaskoczenia).
PRZYKŁADY ZADAŃ WSTĘPNYCH
(bez względu na główny temat zajęć)
Cele:
- Ruch na świeżym powietrzu
- Wprowadzenie do tematyki ekologicznej
- Ćwiczenie czytania
- Przyswojenie wiedzy
- Ćwiczenie wyobraźni i inteligencji
GRUPA I
Rozwiesić na drzewach i krzakach (na wyznaczonym terenie) – przygotowane wcześniej kartoniki z nazwami (dla starszych również nazwy łacińskie), czas 15-25 min.
GRUPA II
(W tym samym czasie) szuka na wyznaczonym terenie, działce, lesie, polanie – kolorów wiosny lub jesieni. Cel: zwrócić uwagę na odcienie liści, kory, mchów, porostów, ziemi, gałęzi itp.
GRUPA III
Znaleźć w lesie jak najwięcej przedmiotów, rzeczy, znalezisk na określoną literę
np. na „O”. (Test na inteligencję: np. na „o” jest okrągły kamień, lub około drzewa rośnie trawa).
UWAGA: Zajęcia prowadzone są symultanicznie, z wymianą grup co ok. 30-45.
WAŻNE: Dyscyplina czasowa i sprawiedliwa punktacja za wykonanie zadań (czytelne zasady).
DRUGA CZĘŚĆ ZAJĘĆ
Propozycje kolejnych zadań, które nie muszą odbywać się zamiennie. (Czas 25-30 minut)
I GRUPA (życzeniowa) – Napisać na korze brzozowej (zmywalnymi pisakami) życzenia dla świata – każdy uczestnik ma swoje drzewo. Cel: ćwiczenie kreatywności kultury pisania (premia za najciekawsze i najbardziej oryginalne życzenia).
II GRUPA (szyszkowa) – Nazbierać (na czas np. 3 minuty) szyszek i ułożyć z nich obraz związany z tematem zajęć – na trawie, ścieżce, piasku itp.
III GRUPA (zbieracza) – Ułożyć na stole, ławie, desce… kompozycję kolorystyczną z zebranych, dowolnych elementów, w tym: kwiatów, korzeni, gałęzi, kamieni, mchów, kory, dowolnych przedmiotów. Prowadzący może celowo wprowadzić kontrowersyjny przedmiot, np. klamkę, albo wieszak.
UWAGA: Po wykonaniu zadań, komisja ocenia efekty i przyznaje punkty. Dzieci wzajemnie oglądają swoje dzieła.
TRZECIA CZĘŚĆ ZAJĘĆ – ĆWICZENIA RUCHOWE (czas 10-15 minut)
- a) Bieg po „coś” schowanego w określonym miejscu (np. zbieranie ziemniaków które schowały się w lesie)
- b) Szukanie „tekstów”. (Potem odczytywanie i uczenie się na pamięć)
- c) Zawiązanie jak największej ilości wstążek (każda drużyna – inny kolor) na drzewach w lesie (każda drużyna ma ten sam czas na wykonanie zadania).
CZWARTA CZĘŚĆ ZAJĘĆ (lub zajęcia oddzielne)
- a) Literackie: uczenie się słówek (język obcy i polski), tekstów dotyczących danego tematu, przepisów (np. w języku staropolskim)
- b) Plastyczne: np. wykonywanie ludzików ziemniaczanych (przy okazji zajęć pt. „wszystko o ziemniakach” lub „Ziemniaczane szaleństwo”), oraz ich malowanie. Wystawa prac i ocena przez wszystkich uczestników.
MALOWANIE „FRYTKĄ” (potrzebne: farby, tacki, kartoniki, pokrojone w „słupki” ziemniaki.
Cel: Nauka mieszania farb, specyficzna faktura, nowe techniki malowania plamkami – dla uzyskania efektu impresjonistycznego. Nauka cierpliwości i fantazji.
- c) Lepienie aniołów z masy solnej
(Anioły mogą być: „wiosenne”, „chlebowe”, „smutne”, „radosne”, „zielone”, „niebieskie” i inne)
Przepis na masę solną:
1 kg mąki wrocławskiej
1 kg soli kuchennej
6 łyżek kleju do tapet: Pronicel „W”
650 ml wody
Masę dobrze wyrobić i włożyć do lodówki. Po wykonaniu prac i wypaleniu w piecu (gazowym, elektrycznym, do pizzy i innym) – anioły malujemy farbami.
ZAJĘCIA PLASTYCZNE PO HASŁEM: „MALOWANIE NA WSZYSTKIM”
(Te zajęcia również mogą być częścią innych)
- A) Malowanie na kartonach (pudłach tekturowych) z każdej strony pudła.
Układanie piramidy z kartonów. - B) „Szkice węglem” – na kartonach rozkładanych. Tematyka wiejska np. szkice starej stodoły, słojów drewna, płotków i innych.
- C) Malowanie na starych deskach
D) Malowanie na kamieniach (wcześniej: wyprawa po kamienie)
E) Malowanie na cegłach, kaflach z glinki ceramicznej
F) Malowanie butelek, szybek
G) Malowanie na tapecie (cały wałek rozłożony na łące)
UWAGA: Jeśli zajęcia plastyczne realizowane są w dłuższej perspektywie czasowej, to pozostałe części (ekologiczne, ruchowe )możemy nieco skrócić
UWAGI ORGANIZACYJNE DOTYCZĄCE WYBRANYCH ZAJĘĆ
„GOTOWANIE NA POLANIE” (Dzielimy uczestników na 3 podgrupy)
- A) Grupę gotującą (krojenie, smakowanie, doprawianie, mieszanie)
B) Grupę uczącą się na pamięć przepisów staropolskich, regionalnych lub z innych regionów świata.
C) Grupę układającą wiersz lub piosenkę o przygotowanej potrawie.
Towarzysząca wystawa np. książek kucharskich, przepisów wyciętych z czasopism, misek, garnków, innych naczyń lub sztućców.
Wspólna Biesiadka – połączona z przedstawieniem osiągnięć grupy.
„WSZYSTKO O MRÓWKACH”
- Pierwsza grupa udaję się do lasu w poszukiwaniu mrowisk. Opowiadanie o budowie, obyczajach ilości, gatunkach różnych innych ciekawostkach. Oglądanie mrówek przez lupę. Liczenie odnóży itp.
- Druga grupa (w pomieszczeniu) zapoznaje się z bajką ortograficzną o Mrówce Małgorzacie.
- Trzecia grupa – wymyśla opowiadanie o losach wymyślonej rodziny mrówek – pisząc je na kartce lub składając na komputerze.
Cel: Ćwiczenie pamięci, opanowywanie nazw łacińskich.
UWAGA! Materiał na temat mrówki Rudnicy przeznaczony do opanowania, rozpisany jest na karteczkach i planszach. Całość powtarzana wielokrotnie.
„WSZYSTKO O BOBRACH”
Wędrówka nad rzekę, jezioro… Oglądanie żeremi i szkód wyrządzanych drzewom. Wymyślanie wiersza o bobrach, w którym zawieramy podstawowe dane o wyglądzie, wadze, obyczajach zwierzęcia.
„WSZYSTKO O ZIEMNIAKACH”
– Rozpisanie wiedzy o gatunkach, uprawie, wyglądzie rośliny – na poszczególnych kartonikach
– W koszykach o różnych kształtach i wielkości:
a) ziemniaki najlepiej kilka gatunków
b) przetwory ziemniaczane: mąka, zupy w torebkach, frytki, kisiel, chipsy, purre itp.
c) Książki kucharskie (z nazwami zup ziemniaczanych – ponad 100 rodzajów zup ziemniaczanych.)
Przyswajanie nazw zup – metodą teatralizacji.
Cel: Ćwiczenie pamięci, wyobraźni i kreatywności
Ponadto:
Zabawy z ziemniakami (na świeżym powietrzu)
- Rzucanie do miski
- Rzucanie do celu
Cel: Ćwiczenie sprawności i zdrowa rywalizacja
- Szukanie ziemniaków w lesie (wcześniej rozrzuconych np. 15 sztuk na określonej powierzchni lasu. Szukanie na czas i wymyślanie teorii kto mógłby w lesie schować ziemniaki i w jakim celu.
Cel: Ćwiczenie sprawności, uwagi, spostrzegawczości i wyobraźni.
- Ziemniaczany palant (gra na łące, najpierw trzeba znaleźć zwykłe kije)
- Malowanie frytkami (konkurs)
- Wykonywanie ziemniaczanych stworków (konkurs)
„NOC W LESIE” – zajęcia specjalne (wymagają większej ilości przygotowań).
UWAGI WSTĘPNE
- odpowiednia ilość opiekunów
- czas rozpoczęcia zajęć godz. 21.00
- czas zakończenia zajęć godz. 24.00
- konieczna zgoda rodziców
- potrzebne: latarki, peleryny, dobre obuwie.
- Trasa oznakowana np. wstążkami
- Podział uczestników na rywalizujące drużyny.
ZADANIA:
Po 1 kilometrze marszu – znaleźć teksty z zadaniami (każda grupa ma inny kolor koperty z zadaniami)
Po 3 kilometrze
A) mierzenie średnicy drzew (narzędzia pożyczone od leśników) pod kierunkiem uczniów Zespołu Szkół Leśnych.
B) Rozpoznanie ukrytych w lesie:
- nasion
- rycin ze zwierzętami
- rysunków slajdów (mogą to być eksponaty wypożyczone od leśników)
- liczenie budek lęgowych
- znajdowanie dziwnych rzeczy
- rozwiązywanie zadań matematycznych, literackich i zagadek
- szukanie „czarnego luda” i przyszywanie guzika po ciemku.
Po 5 kilometrze – kolejne zadania w Starej Stodole lub ruinach (żeby było strasznie)
- rozwiązywanie testu z wiedzy o środowisku leśnym (na czas)
- wykonanie ducha (z użyciem papieru toaletowego)
- ułożenie godła swojej drużyny z owoców lasu.
UWAGA: Wszystkie zadania wyłącznie przy świetle latarek.
Na zakończenie: ognisko, kiełbaski. Podliczanie punktacji dla poszczególnych drużyn. Ogłoszenie wyników. Nagrody dla Zwycięzców. Odtrąbienie przez leśników-sygnalistów – końca zajęć.
UWAGI KOŃCOWE – dotyczące wszystkich zajęć.
- zadania mogą być różne, ale muszą być spójne i przystające do głównego tematu zajęć
- ważne jest tempo zajęć, dobre i sprawne rozdzielenie zadań, brak tzw. pustych przebiegów
- dzieci mają się zmęczyć a nie znudzić – dokładne wyliczenie przedziałów czasowych na określone zadanie to podstawa sukcesu
- w czasie przerwy – ćwiczenia relaksujące, ćwiczenia pamięci i koncentracji
np. łapiemy lewą ręką za nos, a prawą po zewnętrznej za ucho. Na klaśnięcie zmiana rąk. To ćwiczenie na obie półkule mózgowe zawsze na początku sprawia trudność i zawsze rozśmiesza - w czasie każdych zajęć, uczestnicy grupami jadą wiejskim wozem konnym w wybrane miejsce, rozwiązując po drodze wybrane zadania np.:
a) obserwacja i zapisywanie wrażeń
b) „pisanie lub malowanie na kolanie ” śmiesznej relacji z przejażdżki (wrażenia wzrokowe, ruchowe, węchowe, inne) ( Przydatna „ekoława” z płaskorzeźbami zwierząt żyjących w środowisku stawu leśnego)
c) zbieranie owoców lasu
Przy okazji: Zapoznanie uczestników z budową konia. Otrzymują rozpisane na karteczkach części ciała konia i porównują rysunek z żywym zwierzęciem,
zapoznają się też z nazwami poszczególnych części uprzęży.
Oprac. mgr Alina Wawrzyniak
(istniejący tu w pdf „Ramowy…” pozostawiamy)
Po zajęciach w CPKiIS w Gębiczynie:
mówisz, czytasz, piszesz LEPIEJ
wiesz WIĘCEJ
myślisz SERDECZNIEJ
ufasz BARDZIEJ
widzisz JAŚNIEJ
działasz SKUTECZNIEJ !